حتی اگر وابستگی زیادی به دنیای فن آوری اطلاعات هم نداشته باشید، مطمئنم که اصطلاح IoT را این روزها زیاد شنیده اید.IoT که خلاصه شده ی عبارت Internet of things می باشد، به فارسی اینترنت اشیاء ترجمه شده است.
اینترنت اشیاء یا IoT مفهومی ست که در خصوص اتصال اشیاء محیط زندگی انسان ها به شبکه جهانی اینترنت استفاده می شود. این روزها می توانید کفش ورزشی، کاپشن کوهنوردی، ساعت هوشمند، لامپ اتاق، یخچال، سیستم تهویه منزل و بسیاری از اشیاء دیگر را به اینترنت متصل کنید.
مزیت اتصال اشیاء محیط زندگی به اینترنت، در ایجاد کنترل و احاطه بیشتر بر این تجهیزات است. به عنوان مثال در صورتی که سیستم تهویه محل زندگی را به اینترنت متصل کرده باشید، می توانید چند دقیقه قبل از رسیدن به محل زندگی و از طریق اینترنت سیستم تهویه مطبوع را روشن کنید، تا زمانی که به منزل رسیدید هوای منزل مناسب باشد. ساعت مچی هوشمند می تواند به طور مرتب کالری مصرفی و ضربان قلب را بررسی کند و در پایان روز به شما گزارشی در خصوص میزان تحرک بدهد. لامپ اتاقتان را می توانید به نحوی تنظیم کنید که در صورت دریافت ایمیل چشمک بزند و شما را از دریافت ایمیل مطلع کند و یا اینکه در صورتی که دمای اتاق از ۲۳ درجه سانتیگراد کمتر شد رنگ نور لامپ به سردی بگراید و بسیاری امکانات دیگر که مفهوم اینترنت اشیاء می تواند در اختیار کاربران قرار دهد.
در کنار اینترنت اشیاء موضوع دیگری که این روزها بیشتر در صنایع مورد بحث قرار دارد IIOT است. IIOT خلاصه شده ی عبارتIndustrial Internet of Things است. این عبارت را در فارسی به اینترنت اشیاء صنعتی ترجمه می کنیم و آنچه موضوع بحث این نوشته قرار می گیرد تفاوت های میان IIoT و IoT است.
پیش از هر چیزی نیاز است بدانیم که مفهوم IIoT چیست؟
اینترنت اشیاء صنعتی در واقع جزئی از مفهوم کلی IoT است و به کاربرد IoT در صنعت اطلاق می شود. IIoT بعضا به عنوان Industrial Internet یا اینترنت صنعتی نیز شناخته می شود. اینترنت اشیاء صنعتی در آینده با افزایش دقت و دسترسی به اطلاعات با سرعت و کارایی بیشتر، انقلابی در صنایع برپا خواهد کرد. اگرچه که این انقلاب در حال حاضر شروع شده است و تعدادی از شرکت های خلاق نظیر موگزا همین الان امکانات IIoT را در محصولات خود فعال کرده اند.
مزایای IIoT
اینترنت اشیاء صنعتی می تواند به صورت غیر قابل وصفی ارتباطات، کارایی، انعطاف پذیری، صرفه جویی در زمان و هزینه را در صنایع بهبود بخشد. شرکت های که در حال حاضر از این فن آوری بهره می برند، از طریق پیش بینی زمان تعمیرات، افزایش سطح امنیت و بهبود کارایی دیگر موضوعات عملیاتی، هزینه ها را کاهش داده اند.
شبکه اینترنت اشیاء صنعتی با استفاده از دستگاه های هوشمند و اتصال تمامی تجهیزات، انسان ها و فرآیندها در یک شبکه صنعتی، می تواند یک دید دقیق با تمامی جزئیات را در اختیار صاحبان صنایع قرار دهد. با استفاده از قابلیت های نرم افزاری سیستم، صاحبان صنعت می توانند در هر زمان هر گزارشی را در اختیار داشته باشند و از این طریق تصمیمات بهتری را اتخاذ کنند.
با این تعاریف، می توان دریافت که مفهوم IoT و IIoT نزدیکی زیادی با یکدیگر دارند. حتی در میانه ی نوشته توضیح داده شد که IIoT بخشی از مفهوم گسترده IoT ست، پس تفاوت های میان این دو چیست؟
انقلاب یا سیر تکاملی؟
در صنعت فناوری اطلاعات، IoT به واقع یک انقلاب محسوب می شود. این انقلاب در ابتدا از برخی تجهیزات شبکه شروع شد و سپس با ورود حسگرها به شبکه های کامپیوتری خانگی یا تجاری به گجت های پوشیدنی نیز سرایت کرد. در ابتدا IoT خیلی موضوع جدی ای محسوب نمی شد و شاید به آن به چشم لاکچری در صنعت نگاه می شد. اما این روزها واقعا جدیست. شاید بسیاری از اوقات اگر بخواهیم IoT را نادیده بگیریم، برخی از امور روزانه دچار اختلال شود.
اما IIoT را نمی توان به چشم انقلاب نگریست. IIoT یک سیر تکاملی شبکه های صنعتی ست. پیش از مفهوم IIoT، شبکه های صنعتی به خوبی در بسیاری از نقاط صنعت نفوذ کرده بودند. بسیاری از تجهیزات با درگاه های متصل به شبکه مجهز بودند و بسیاری دیگر از طریق حسگر ها و مبدل های گوناگون به شبکه متصل می شدند.
با این توضیحات اولین و فلسفی ترین تفاوت IoT و IIoT را باید در این دانست که اینترنت اشیاء یک انقلاب محسوب می شود. این در حالی ست که اینترنت اشیاء صنعتی سیر تکاملی شبکه های سنتی صنعتی ست. دلیل این موضوع را هم می توان در این دانست که در شبکه های تجاری و خانگی شاید اطلاع از وضعیت دقیق و لحظه به لحظه تجهیزات اهمیت زیادی نداشته باشد و یا حداقل در مقابل هزینه اهمیت نداشته باشد. ولی در صنعت اطلاع از وضعیت دقیق و نحوه صحیح کارکرد تجهیزات موضوع مهمی ست و شاید بدون دانستن این موضوع مدیریت و راهبری صنایع غیر ممکن باشد.
اشیاء یا اطلاعات ؟
درست است که هدف اصلی از تمامی شبکه های کامپیوتری مدیریت جریان اطلاعات است و اطلاعات در واقع فلسفه وجودی شبکه های کامپیوتری ست، اما در عمل آنچه که در اینترنت اشیاء بیشتر مورد توجه قرار می گیرد اشیاء و تجهیزات هستند. به عنوان مثال ورود سیستم تهویه مطبوع به دنیای IoT بیش از اینکه به منظور جمع آوری اطلاعات مورد توجه قرار گرفته باشد، به جهت کنترل کارکرد این سیستم است. این در حالی ست که در شبکه های اینترنت اشیاء صنعتی یا همان IIoT فلسفه وجودی برای جمع آوری اطلاعات از نحوه کارکرد سیستم ها به صورت دقیق و زنده است.
نوع شبکه زیرساخت مورد استفاده
در شبکه های IoT خانگی یا تجاری معمولا اشیاء از طریق اتصال مستقیم به تلفن همراه یا در نهایت به یکاکسس پوینت یا سوییچ به شبکه متصل می شوند. اما در IIoT تجهیزات از طریق شبکه های کامپیوتری ساخت یافته که از زیر ساخت های دقیق و مهندسی برخوردارند به شبکه متصل می شوند. شبکه های ساخت یافته صنعتی معمولا هزینه های هنگفتی را به صاحبان صنایع تحمیل می کنند. دلیل این تفاوت در اهمیت اتصال و کارکرد همیشگی تجهیزات در صنعت و کم اهمیت تر بودن شبکه های IoT خانگی یا تجاری ست.
به قولی می توان گفت که شبکه های IoT مهم هستند ولی Mission Critical محسوب نمی شوند، اما شبکه های IIoT در عین اهمیت، Mission Critical هم محسوب می شوند.
استاندارد
در شبکه های IIoT همانطور که پیش از این نیز گفته شد، به دلیل قدمت و سابقه تجهیزات معمولا استانداردهای بین المللی ای شکل گرفته اند که عمده ی تجهیزات موجود در بازار از این استانداردها پیروی کرده و لذا صاحبان صنایع می توانند از انعطاف پذیری در انتخاب سخت افزار و نرم افزار اطمینان داشته باشند.
این در حالی ست که در IoT هنوز همه تولیدکنندگان و به خصوص جوامع استانداردسازی بین المللی به نقطه مشترکی در استاندارد سازی سخت افزار و نرم افزار نرسیده است و لذا در صورتی که کاربری تجهیزات اولیه را از یک تولیدکننده انتخاب کند، در بیشتر مواقع نمی تواند انتظار داشته باشد که این تجهیزات در کنار سخت افزار یا نرم افزاری از تولیدکننده دیگری کار کند. اگر چه سرعت همه گیری IoT این انتظار را به وجود آورده است که در آینده ی بسیار نزدیک استاندارد سازی سخت افزار و نرم افزار در دنیای IoT مانند IIoT اتفاق بیفتد.